‘స్వీయ తిరుగుబాటు’: బొలీవియాలో సైనిక తిరుగుబాటు బూటకమా?

బొలీవియన్ ప్రెసిడెంట్ లూయిస్ ఆర్స్ గురువారం తన స్వంత ప్రభుత్వానికి వ్యతిరేకంగా తిరుగుబాటుకు ప్రయత్నించారని ఆరోపణలను గట్టిగా ఖండించారు, వాదనలను "అబద్ధాలు" అని  చెప్పారు. విఫలమైన తిరుగుబాటుకు నాయకత్వం వహించిన జనరల్ జువాన్ జోస్ జునిగా నుండి ఆరోపణలు వచ్చాయి మరియు ఆధారాలు లేకుండా, ఆర్స్ తన క్షీణిస్తున్న ప్రజాదరణను పెంచుకోవడానికి తిరుగుబాటుకు ఆదేశించినట్లు పేర్కొన్నారు. 

అరెస్టులు మరియు అభియోగాలు: తిరుగుబాటు ప్రయత్నంలో పాల్గొన్న 17 మందిని అరెస్టు చేసినట్లు ప్రభుత్వం ప్రకటించింది, వారిలో ఎక్కువ మంది సైనిక అధికారులు. అరెస్టయిన వారిలో ఆర్మీ చీఫ్ జనరల్ జునిగా మరియు మాజీ నేవీ వైస్ అడ్మిరల్ జువాన్ ఆర్నెజ్ సాల్వడార్ ఉన్నారు. వారు సాయుధ తిరుగుబాటు మరియు ప్రభుత్వ అవస్థాపనకు వ్యతిరేకంగా దాడుల ఆరోపణలను ఎదుర్కొంటారు, 15 సంవత్సరాల జైలు శిక్ష లేదా అంతకంటే ఎక్కువ జరిమానా విధించవచ్చు.
ప్రజా స్పందన: విఫలమైన తిరుగుబాటు బొలీవియన్లలో అవిశ్వాసం మరియు ఊహాగానాల మిశ్రమాన్ని రేకెత్తించింది. "వారు ప్రజల తెలివితేటలతో ఆడుకుంటున్నారు, ఎందుకంటే ఇది నిజమైన తిరుగుబాటు అని ఎవరూ నమ్మరు" అని 48 ఏళ్ల న్యాయవాది ఎవారిస్టో మమని అన్నారు. కొంతమంది బొలీవియన్లు Zúñiga ఆరోపణలను విశ్వసిస్తారు, మరికొందరు దీనిని తీరని రాజకీయ యుక్తిగా చూస్తారు.
ప్రభుత్వ వైఖరి: ఆర్స్ మరియు అతని పరిపాలన తిరుగుబాటు కుట్రలో ప్రమేయం లేదని గట్టిగా ఖండించింది. "నేను ప్రజల రక్తం ద్వారా ప్రజాదరణ పొందే రాజకీయ నాయకుడిని కాదు" అని ఆర్స్ గురువారం నొక్కి చెప్పారు. ఈ ప్లాట్‌లో చురుకైన సైనిక అధికారులే కాకుండా రిటైర్డ్ సిబ్బంది మరియు పౌరులు కూడా ఉన్నారని, తదుపరి వివరాలను అందించకుండా అధ్యక్షుడు పేర్కొన్నారు.

అది ఎందుకు ముఖ్యం
1. ఈ ఆరోపణలు బొలీవియాలో రాజకీయ అస్థిరతను తీవ్రతరం చేశాయి, విదేశీ కరెన్సీ మరియు ఇంధనం కొరతతో సహా తీవ్రమైన ఆర్థిక సమస్యలతో ఇప్పటికే పోరాడుతున్న దేశం.
2. ఈ పరిస్థితి ఆండియన్ దేశంలో ప్రజాస్వామ్యం యొక్క పెళుసుగా ఉన్న స్థితిని మరియు ఆర్స్ మరియు మాజీ అధ్యక్షుడు ఎవో మోరేల్స్ మధ్య తీవ్రస్థాయి పోటీని హైలైట్ చేస్తుంది.

పంక్తుల మధ్య
1. విఫలమైన తిరుగుబాటు అతని మాజీ మిత్రుడైన ఆర్స్ మరియు మోరేల్స్ మధ్య కొనసాగుతున్న అధికార పోరాటాన్ని నొక్కి చెబుతుంది. మోరేల్స్ 2019లో తొలగించబడినప్పటి నుండి రాజకీయ పునరాగమనం చేసాడు మరియు రాబోయే 2025 ఎన్నికలలో ఆర్స్‌ను సవాలు చేస్తానని ప్రతిజ్ఞ చేశాడు.
2. ఆర్థిక కష్టాలు మరియు అంతర్గత పార్టీ వైరుధ్యాల కారణంగా ఇప్పటికే ఒత్తిడిలో ఉన్న ఆర్స్‌కి ఈ పోటీ దేశాన్ని మరియు సంక్లిష్టమైన పాలనను మరింత ధ్రువీకరించింది.

వాళ్ళు ఏం చెప్తున్నారు

ప్రభుత్వ అధికారులు: సీనియర్ క్యాబినెట్ సభ్యుడు ఎడ్వర్డో డెల్ కాస్టిల్లో మాట్లాడుతూ, అరెస్టయిన వారిలో పౌరుడు అనిబల్ అగ్యిలర్ గోమెజ్, తిరుగుబాటుకు కీలకమైన "సిద్ధాంతవేత్త"గా గుర్తించబడ్డాడు. ఆరోపించిన కుట్రదారులు మేలో కుట్రలు ప్రారంభించారని ఆయన పేర్కొన్నారు.
అంతర్జాతీయ ప్రతిచర్యలు: పరాగ్వేలో మాట్లాడిన US డిప్యూటీ సెక్రటరీ ఆఫ్ స్టేట్ రిచ్ వర్మ, "మా అర్ధగోళంలో ప్రజాస్వామ్యం పెళుసుగా ఉంది" అని పేర్కొంటూ జునిగా చర్యలను ఖండించారు.
నిపుణుల అభిప్రాయాలు: "లాటిన్ అమెరికాలో తిరుగుబాటు కోసం మేము చూసినది చాలా అసాధారణమైనది మరియు ఇది ఎర్ర జెండాలను ఎగురవేస్తుంది" అని టెక్సాస్ A&M విశ్వవిద్యాలయంలో రాజకీయ నిపుణుడు డియెగో వాన్ వకానో అన్నారు. పరిస్థితిని ఆర్స్ నిర్వహించడం తనను ప్రజాస్వామ్య రక్షణకు చిహ్నంగా మార్చిందని ఆయన పేర్కొన్నారు.

తర్వాత ఏంటి

రాజకీయ మద్దతు: "లుచో, మీరు ఒంటరిగా లేరు!" అని నినాదాలు చేస్తూ ఆర్స్ మద్దతుదారులు గురువారం అధ్యక్ష భవనం వెలుపల ర్యాలీ చేశారు. ఈ బహిరంగ మద్దతుతో ఇబ్బంది పడుతున్న నాయకుడికి కొంత రాజకీయ ఊపిరి పోసింది.
తదుపరి విచారణలు: తిరుగుబాటు ప్రయత్నానికి సంబంధించిన అరెస్టులను అధికారులు కొనసాగిస్తున్నారు. 2025 ఎన్నికలలో పోటీ చేస్తే మోరేల్స్‌ను అరెస్టు చేస్తానని బెదిరింపులపై ఆర్స్ జునిగాను తొలగించిన ప్రైవేట్ సమావేశంలో తిరుగుబాటు మూలాలు ఉన్నాయని రక్షణ మంత్రి ఎడ్మండో నోవిల్లో వెల్లడించారు.
భవిష్యత్ చిక్కులు: తిరుగుబాటు ప్రయత్నం విఫలమైనప్పటికీ, ఆర్థిక సంక్షోభం మధ్య తాత్కాలికంగా ఆర్స్ ప్రతిష్టను పెంచవచ్చని విశ్లేషకులు సూచిస్తున్నారు. అయితే, ఇది అంతర్లీన సమస్యలను పరిష్కరించదు. "నిన్నటి సైనిక చర్య అతని ఇమేజ్‌కి కొంచెం సహాయం చేస్తుంది, కానీ అది పరిష్కారం కాదు" అని రాజకీయ విశ్లేషకుడు పాల్ కోకా అన్నారు.